Op deze website is terug te vinden wat ik ooit over Focussen geschreven heb. Het belangrijkste ervan kan gedownload worden. Als iets je bij het lezen inspireert en een kanteling of een nieuw perspectief in je manier van luisteren teweeg brengt, wil ik dat graag van je vernemen. Tref je artikelen of delen daarvan aan, die je bruikbaar vindt voor je eigen praktijk als docent, opleider of therapeut dan is dat voor mij fijn om dat van je te horen. Want alles omtrent focusing en beluisteren ontwikkelt zich bij mij nog steeds. Focussen gaat namelijk over een vermogen en niet over een techniek. Mocht je uitvoeriger citeren of artikelen integraal of als onderdeel van een cursusprogramma gaan gebruiken, dan stel ik een uitdrukkelijke vermelding van de herkomst ervan zeer op prijs. Het lijkt me bovendien vanzelfsprekend dat je dan even contact met me opneemt.
Boeken
Mijn Elfde September (2010)
Dit is mijn levensbeschrijving. Ter kennismaking is de proloog hier te lezen. Het boek is per e-mail te bestellen: r.maas@hetnet.nl Kosten: €15, inclusief verzendkosten. Download de proloog (pdf) Onder het trefwoord “Mijn gestolen Jeugd” vind je bij You Tube de recente documentaire van Walter de Wit en Ben Smit als ook de trailer van de film en een interview voor omroep Brabant met Walter de Witt en mij. In de documentaire hebben mijn broer Bart en ik ons verhaal verteld over de elfde september 1944. DVD met documentaire: Boekhandel Priem Valkenswaard,
De Daad bij het Woord (1974)
Als studentenpsycholoog aan de Universiteit van Utrecht (1969-1985) kwam ik op het idee om studenten, die op de wachtlijst stonden voor individuele therapie uit te nodigen voor enige groepssessies. Zo ontstond “De daad bij het woord”. Hierin beschrijf ik hoe de meer cerebraal ingestelde student met mijn oefeningen uitgenodigd wordt tot zelfreflectie en lijfelijk ervaren en tevens deze belevingen steeds beter zegbaar en benoembaar kan maken. Download de tekst (pdf)
Artikelen
Hieronder staat een selectie artikelen die online gelezen kunnen worden.
Luisteren (1989)
Ik schreef deze tekst in bijna gedichtvorm in één keer van me af in 1989. Dat is al een hele tijd geleden. Toch heeft de tekst voor mij aan kracht niets ingeboet. En eigenlijk zit alles wat ik zo belangrijk vind, als mens en als therapeut, er in. Hoofdzaak is het luisteren, een menselijke eigenschap die toch heel vaak niet op de juiste manier wordt toegepast. We luisteren niet meer echt naar elkaar. We horen wel van elkaar wat we zeggen, maar écht, aandachtig luisteren doen we meestal niet. Wanneer iemand echt aandachtig met je mee-luistert, kom je ongemerkt meer in contact met jezelf. Alsof samen luisteren een beter verstaan mogelijk maakt. Om dat mee-luisteren mogelijk te maken, zijn er wel een aantal voorwaarden. Om te beginnen zijn er jij en ik: de luisteraar en de beluisterde. Wij beiden zijn gelijkwaardig en staan in een wederkerige relatie, hoewel onze basishouding verschilt. Ik als luisteraar ben empathisch, accepterend, respecterend en congruent aanwezig. Deze houding is door Carl Rogers uitputtend omschreven als de kwaliteiten van het luister-aanbod. Door mijn luisterhouding zo in te vullen laat jij je, als gesprekspartner, bijna ongemerkt verleiden om net zo naar jezelf te gaan luisteren. Mee-luisteren creëert een sfeer, het creëert ook ruimte en tijd. Het is een ‘wel’daad te noemen, zowel ten opzichte van mijzelf als ten opzicht van de gesprekspartner. Alleen door mijn aandachtige meeluisterende aanwezigheid bij jou ga jij bij jezelf te rade, zoek je naar woorden en stel je je open zodat het nog ongezegde aan bod kan komen. Wanneer ik echt tijd voor je maak, wanneer ik echt voor je ga zitten, is dat niet een techniek, maar het aangaan van een relatie: ik ben er voor jou en ik luister met je mee. Ik ben met lege handen gekomen om naar je te luisteren. In het zo beluisteren ontstaat een hier-en-nu-situatie. Het maakt niet uit waar wij over spreken; over het verleden, over werk of gezin; door de welwillende aandacht, het respect en de acceptatie ontstaat er voor elk gevoel, voor elk bewust zijn, ruimte en aanwezigheid nu.
Jij als beluisterde brengt je lijfelijke gewaarwording mee terwijl je beluisterd wordt. Die lijfelijke ervaring, door Eugene Gendlin de ‘felt sense’ genoemd, helpt je op weg. Het is een indicator voor het juiste spoor; hoe meer je de felt sense kunt toelaten, hoe meer toegang je hebt tot je eigen archief. Je lijf is een levend archief, waar alles wat we hebben méé-gemaakt en mee-gemáákt hebben in opgesloten ligt. Onze hele levensgeschiedenis dragen we graag of niet, bewust of niet, in ons lijf met ons mee. Je hebt ooit leren lopen en je lijf doet dat nu gewoon, je bent ooit in Berlijn geweest en je lijf kent het verschil tussen Berlijn en Rome en net zo weet je lijf nog je vreugdes en je verdriet. Al deze ervaringen zijn nu aan jou zelf, aan jouw zelf, toevertrouwd. Het is in jouw handen, het zit in jouw eigen lijf. Een ander kan dat niet wegnemen, kan dat niet veranderen. Hoogstens kan een ander je pijn verlichten door aandacht aan je te geven. Je hoeft het allemaal niet alleen te doen; je moet het wel zélf doen. Je bent inmiddels zelf de aangewezen persoon om liefdevol en zorgzaam met je eigen lijfsgevoel om te gaan. Download de tekst (pdf)
Wat Vermogens Vermogen (2013)
Carl Rogers heeft in het relatieaanbod therapeut-cliënt met zijn basiscondities het vertrouwen gehad, dat deze houding iets heel wezenlijks in de mens aanspreekt en veranderingen bewerkstelligt. De basiscondities omschreef hij als empathie, acceptatie, respect en congruentie. Deze client-centered benadering wordt door Gendlin verder uitgewerkt door de cliënt in contact te brengen met zijn innerlijke cliënt: de felt sense. In dit artikel beschrijf ik hoe deze twee inspiratiebronnen mij hebben gebracht waar ik nu ben. Mijn ervaring is dat de vermogens van het relatieaanbod op twee niveaus werkzaam zijn: het focusserend luisteren van de therapeut brengt de cliënt naar zijn innerlijke cliënt, die daardoor zijn eigen vermogens kan (her)ontdekken. Op deze manier ben ik minder bezig met het onvermogen van mijn gesprekspartner, maar spreek ik zo veel mogelijk zijn vermogens aan. Download de tekst (pdf)
Reflecties. Het luisteren beluisterd (2002- 2014)
Ook als een gesprek vastgelopen is valt er toch nog veel te luisteren en te beluisteren. Specifieke signalen die de cliënt uitzendt, beschouw ik als ideale luistermomenten en opraapsels, die productief gemaakt kunnen worden. Als ervaringsgerichte therapeut ben ik de procesbegeleider van het gesprek, want door de zeggingskracht van taal en teken kan ik veel teruggeven wat ik gezien, gehoord en ervaren heb in toon, stilte, beeld en gebaar. Download de tekst (pdf)
Focusing en Stress (1997)
In dit artikel beschrijf ik de ambachtelijke kant van de therapiegesprekken. Iemand die stress ervaart zit meestal in een hardnekkig patroon. Een woord als “moeten” is veelvuldig aanwezig in het taalgebruik van zo’n cliënt. Ik beschrijf welk gereedschap ik bij het focussen gebruik om bewust te maken hoe de stress heeft kunnen toeslaan en hoe men zichzelf en de ander gaandeweg kan “ont-moeten”. Download de tekst (pdf)
De Droom en de Felt Sense (1990)
Doordat ik meermaals het focusserend beluisteren gebruikt heb ook dromen te leren verstaan, wil ik proberen duidelijk te maken, waarom dat een vruchtbare benadering is. Je maakt hierbij gebruik van twee creatieve en oorspronkelijke vermogens, die ieder hun eigen waarnemingen hebben en toch in één lijf geherbergd zijn. Vaak leven ze langs elkaar heen. Ik weet een manier om hen te helpen hun innerlijke dialoog aan te gaan. Download de tekst (pdf)
Woord vooraf in Eugene Gendlin’s Focusen (1986)
Bij het bekende boek van Eugene Gendlin mocht ik het voorwoord schrijven. Download de tekst (pdf)
Het Ervaren van Structuren en het Herstructureren van Ervaringen (1989)
Dit artikel is ontstaan toen mij gevraagd werd een bijdrage te leveren aan een congres in Windsor voor stafmedewerkers van therapeutische gemeenschappen in Engeland en Nederland. Ik heb in dit verhaal geprobeerd om voor een psychiatrische setting een profiel te schetsen van de wisselwerking tussen het ruimte scheppen voor vrijheid en het creëren van transparante structuren, met als doel de mogelijkheid van ontwikkeling van veiligheid, creativiteit en eigen verantwoordelijkheid van de bewoners aan te geven.Voor mij was het een boeiende ervaring om als client-centered psychotherapeut in deze multidisciplinaire kliniek vijf jaar (1985-1990) werkzaam te zijn geweest. Download de tekst (pdf)
