Op deze website is terug te vinden wat René ooit over Focussen geschreven heeft. Het belangrijkste ervan kan gedownload worden. Als iets je bij het lezen inspireert en een kanteling of een nieuw perspectief in je manier van luisteren teweeg brengt, mag je dat graag aan ons laten weten. Tref je artikelen of delen daarvan aan, die je bruikbaar vindt voor je eigen praktijk als docent, opleider of therapeut dan is dat fijn om dat van je te horen. Want alles omtrent focusing en beluisteren ontwikkelt zich bij ons nog steeds. Focussen gaat namelijk over een vermogen en niet over een techniek. Mocht je uitvoeriger citeren of artikelen integraal of als onderdeel van een cursusprogramma gaan gebruiken, dan stellen wij een uitdrukkelijke vermelding van de herkomst ervan zeer op prijs. Het lijkt ons bovendien vanzelfsprekend dat je dan even contact met ons opneemt.
Boeken
Mijn Elfde September (2010)
Dit is de levensbeschrijving van René. Ter kennismaking is de proloog hier te lezen. Het boek is helaas niet meer via ons te bestellen. Download de proloog (pdf) Onder het trefwoord “Mijn gestolen Jeugd” vind je bij You Tube de recente documentaire van Walter de Wit en Ben Smit als ook de trailer van de film en een interview voor omroep Brabant met Walter de Witt en René. In de documentaire hebben zijn broer Bart en René hun verhaal verteld over de elfde september 1944. DVD met documentaire: Boekhandel Priem Valkenswaard,
De Daad bij het Woord (1974)
Als studentenpsycholoog aan de Universiteit van Utrecht (1969-1985) kwam René op het idee om studenten, die op de wachtlijst stonden voor individuele therapie uit te nodigen voor enige groepssessies. Zo ontstond “De daad bij het woord”. Hierin beschrijft René hoe de meer cerebraal ingestelde student met zijn oefeningen uitgenodigd wordt tot zelfreflectie en lijfelijk ervaren en tevens deze belevingen steeds beter zegbaar en benoembaar kan maken. Download de tekst (pdf)
Artikelen
Hieronder staat een selectie artikelen die online gelezen kunnen worden.
Luisteren (1989)
René schreef deze tekst in bijna gedichtvorm in één keer van zich af in 1989. Dat is al een hele tijd geleden. Toch heeft de tekst voor hem aan kracht niets ingeboet. En eigenlijk zit alles wat René zo belangrijk vond, als mens en als therapeut, er in. Hoofdzaak is het luisteren, een menselijke eigenschap die toch heel vaak niet op de juiste manier wordt toegepast. We luisteren niet meer echt naar elkaar. We horen wel van elkaar wat we zeggen, maar écht, aandachtig luisteren doen we meestal niet. Wanneer iemand echt aandachtig met je mee-luistert, kom je ongemerkt meer in contact met jezelf. Alsof samen luisteren een beter verstaan mogelijk maakt. Om dat mee-luisteren mogelijk te maken, zijn er wel een aantal voorwaarden. Om te beginnen zijn er jij en ik: de luisteraar en de beluisterde. Wij beiden zijn gelijkwaardig en staan in een wederkerige relatie, hoewel onze basishouding verschilt. Ik als luisteraar ben empathisch, accepterend, respecterend en congruent aanwezig. Deze houding is door Carl Rogers uitputtend omschreven als de kwaliteiten van het luister-aanbod. Door mijn luisterhouding zo in te vullen laat jij je, als gesprekspartner, bijna ongemerkt verleiden om net zo naar jezelf te gaan luisteren. Mee-luisteren creëert een sfeer, het creëert ook ruimte en tijd. Het is een ‘wel’daad te noemen, zowel ten opzichte van mijzelf als ten opzicht van de gesprekspartner. Alleen door mijn aandachtige meeluisterende aanwezigheid bij jou ga jij bij jezelf te rade, zoek je naar woorden en stel je je open zodat het nog ongezegde aan bod kan komen. Wanneer ik echt tijd voor je maak, wanneer ik echt voor je ga zitten, is dat niet een techniek, maar het aangaan van een relatie: ik ben er voor jou en ik luister met je mee. Ik ben met lege handen gekomen om naar je te luisteren. In het zo beluisteren ontstaat een hier-en-nu-situatie. Het maakt niet uit waar wij over spreken; over het verleden, over werk of gezin; door de welwillende aandacht, het respect en de acceptatie ontstaat er voor elk gevoel, voor elk bewust zijn, ruimte en aanwezigheid nu.
Jij als beluisterde brengt je lijfelijke gewaarwording mee terwijl je beluisterd wordt. Die lijfelijke ervaring, door Eugene Gendlin de ‘felt sense’ genoemd, helpt je op weg. Het is een indicator voor het juiste spoor; hoe meer je de felt sense kunt toelaten, hoe meer toegang je hebt tot je eigen archief. Je lijf is een levend archief, waar alles wat we hebben méé-gemaakt en mee-gemáákt hebben in opgesloten ligt. Onze hele levensgeschiedenis dragen we graag of niet, bewust of niet, in ons lijf met ons mee. Je hebt ooit leren lopen en je lijf doet dat nu gewoon, je bent ooit in Berlijn geweest en je lijf kent het verschil tussen Berlijn en Rome en net zo weet je lijf nog je vreugdes en je verdriet. Al deze ervaringen zijn nu aan jou zelf, aan jouw zelf, toevertrouwd. Het is in jouw handen, het zit in jouw eigen lijf. Een ander kan dat niet wegnemen, kan dat niet veranderen. Hoogstens kan een ander je pijn verlichten door aandacht aan je te geven. Je hoeft het allemaal niet alleen te doen; je moet het wel zélf doen. Je bent inmiddels zelf de aangewezen persoon om liefdevol en zorgzaam met je eigen lijfsgevoel om te gaan. Download de tekst (pdf)
Wat Vermogens Vermogen (2013)
Carl Rogers heeft in het relatieaanbod therapeut-cliënt met zijn basiscondities het vertrouwen gehad, dat deze houding iets heel wezenlijks in de mens aanspreekt en veranderingen bewerkstelligt. De basiscondities omschreef hij als empathie, acceptatie, respect en congruentie. Deze client-centered benadering wordt door Gendlin verder uitgewerkt door de cliënt in contact te brengen met zijn innerlijke cliënt: de felt sense. In dit artikel beschrijft René hoe deze twee inspiratiebronnen hem hebben gebracht waar hij toen was. Zijn ervaring is dat de vermogens van het relatieaanbod op twee niveaus werkzaam zijn: het focusserend luisteren van de therapeut brengt de cliënt naar zijn innerlijke cliënt, die daardoor zijn eigen vermogens kan (her)ontdekken. Op deze manier was hij minder bezig met het onvermogen van mijn gesprekspartner, maar sprak hij zo veel mogelijk zijn vermogens aan. Download de tekst (pdf)
Reflecties. Het luisteren beluisterd (2002- 2014)
Ook als een gesprek vastgelopen is valt er toch nog veel te luisteren en te beluisteren. Specifieke signalen die de cliënt uitzendt, beschouwde René als ideale luistermomenten en opraapsels, die productief gemaakt kunnen worden. Als ervaringsgerichte therapeut was René de procesbegeleider van het gesprek, want door de zeggingskracht van taal en teken kon hij veel teruggeven wat hij gezien, gehoord en ervaren heeft in toon, stilte, beeld en gebaar. Download de tekst (pdf)
Focusing en Stress (1997)
In dit artikel beschrijft René de ambachtelijke kant van de therapiegesprekken. Iemand die stress ervaart zit meestal in een hardnekkig patroon. Een woord als “moeten” is veelvuldig aanwezig in het taalgebruik van zo’n cliënt. René beschrijft welk gereedschap hij bij het focussen gebruikte om bewust te maken hoe de stress heeft kunnen toeslaan en hoe men zichzelf en de ander gaandeweg kan “ont-moeten”. Download de tekst (pdf)
De Droom en de Felt Sense (1990)
René wist een manier om twee creatieve vermogens met elkaar in gesprek te brengen. Hij bedoelt, dat deze in het lichaam aanwezige oorspronkelijke vermogens, het focusserend beluisteren met het andere vermogen de droom in gesprek gaat. Je maakt hierbij gebruik van twee creatieve en oorspronkelijke vermogens, die ieder hun eigen waarnemingen hebben en toch in één lijf geherbergd zijn. Vaak leven ze langs elkaar heen. René wist een manier om hen te helpen hun innerlijke dialoog aan te gaan. Download de tekst (pdf)
Woord vooraf in Eugene Gendlin’s Focusen (1986)
Bij het bekende boek van Eugene Gendlin mocht René het voorwoord schrijven. Download de tekst (pdf)
Het Ervaren van Structuren en het Herstructureren van Ervaringen (1989)
Dit artikel is ontstaan toen René gevraagd werd een bijdrage te leveren aan een congres in Windsor voor stafmedewerkers van therapeutische gemeenschappen in Engeland en Nederland. René heeft in dit verhaal geprobeerd om voor een psychiatrische setting een profiel te schetsen van de wisselwerking tussen het ruimte scheppen voor vrijheid en het creëren van transparante structuren, met als doel de mogelijkheid van ontwikkeling van veiligheid, creativiteit en eigen verantwoordelijkheid van de bewoners aan te geven.Voor hem was het een boeiende ervaring om als client-centered psychotherapeut in deze multidisciplinaire kliniek vijf jaar (1985-1990) werkzaam te zijn geweest. Download de tekst (pdf)
